Câu hỏi tôi được hỏi nhiều nhất khi đi làm speaker ở các event về marketing là học và làm trái ngành thì nên bắt đầu sự nghiệp trong ngành marketing như thế nào?
Đây là bài viết #1 trong series 10 bài viết về sự nghiệp trong ngành marketing và hy vọng sẽ giúp ích các bạn đang có ý định bắt đầu đi làm hay chuyển ngành này.
Tôi có đăng một cái survey trên LinkedIn và nhận được kết quả khá thú vị từ hơn 550 người đã vote:
Hiện poll vẫn đang tiếp tục nên các bạn có thể theo dõi kết quả trong 1 tuần nữa.
Kết quả của survey giúp tôi chia sẻ với các bạn 5 bài học như sau:
Bài học 1: Rào cản để bắt đầu vào ngành marketing không phải đến từ bằng cấp
Nếu bạn muốn bắt đầu bằng marketing, thì hãy bắt đầu tìm cơ hội làm việc trong ngành marketing ngay. Dù bạn không được đào tạo bằng cấp marketing trong trường đại học vẫn có thể bắt đầu. Bạn có thể bắt đầu với những kiến thức cơ bản về thị trường và business. Đặc biệt, cá nhân tôi cho rằng để trở thành marketer giỏi, bạn không cần phải đi học thạc sĩ trong ngành marketing.
Lời khuyên này không áp dụng cho một số ngành khác có tính chất đặc thù như bác sĩ, luật sư hay kỹ sư. Nhưng riêng ngành marketing thì tôi muốn chia sẻ để tiết kiệm giúp bạn US$100K-200K để đầu tư vào việc khác - thay vì theo đuổi việc học thạc sĩ ngành marketing ở nước ngoài chỉ để phục vụ mục đích chuyển ngành sang làm marketing. Bởi vì người làm marketing giỏi là người cần nhiều kinh nghiệm làm việc thực tế.
Vì sao vậy? Chiến lược marketing hiện đang thay đổi từng ngày, từng tháng với tốc độ phát triển và thay đổi chóng mặt của công nghệ cao và hành vi người tiêu dùng dẫn đến việc phát triển sản phẩm và chiến lược đưa ra thị trường phải liên tục được cập nhật để đáp ứng xu hướng mới.
Vậy với tốc độ phát triển như vậy, không có trường lớp hay giáo trình nào trong chương trình đại học/thạc sĩ chính quy có thể kịp thời cập nhật để dạy bạn kiến thức về marketing có tính ứng dụng mới nhất. Những frameworks-kinh-điển-ai-cũng-biết như 4Ps hay 7Cs thì học xong tại lớp thì bạn có thể sẽ vẫn rất mơ hồ không biết nên bắt đầu từ đâu khi làm marketing thực tế.
Bởi vậy Marketing với foundation của ngành chính là làm business, mục tiêu của bạn là giúp kết nối khách hàng tiềm năng với sản phẩm, và biến họ thành khách thân thiết. Nếu bạn có kiến thức cơ bản về business ở các ngành khác như economics, business administration, accounting, investment, và hơn thế nữa... thì việc chuyển đổi sang marketing là dễ dàng và không cần bằng cấp về marketing.
Nói đến đây, tôi cũng phải chia sẻ thêm để tránh việc một số bạn không hiểu nhầm rằng việc học thạc sĩ Marketing sẽ chẳng có giá trị gì. Ý tôi không phải như vậy. Bản thân tôi đã từng tìm hiểu rất kỹ về những trường MBA có chuyên ngành Marketing top 5 thế giới và trao đổi với alumni đã học. Tôi cho rằng giá trị của những chương trình này không hoàn toàn đến từ giáo trình marketing họ dạy - mà bản chất đến từ high profile network của students và alumni, cùng một số speakers trong ngành marketing và business nói chung đến chia sẻ.
Nếu bạn đã có kinh nghiệm làm việc trong marketing, và đang tìm kiếm một môi trường để kết nối và nâng cấp kiến thức đang có từ việc học hỏi kinh nghiệm của những người giỏi, thì những chương trình này sẽ có nhiều giá trị.
Nếu bạn đang chưa có kinh nghiệm làm business hay marketing nhiều, mà chỉ đang tìm kiếm bằng cấp uy tín để vào ngành này làm, thì việc filling in the gap của kiến thức marketing cơ bản khi đi học đại học hay thạc sĩ sẽ không phải là sự lựa chọn tốt nhất.
Bài học 2: Cách chọn môi trường làm việc tốt để rèn luyện trở thành chuyên gia marketing giỏi
Như tôi đã chia sẻ là marketing tuy không đòi hỏi bằng cấp, nhưng muốn giỏi thì cần rất nhiều kinh nghiệm thực tế. Kết quả làm việc ở công ty sẽ trở thành "chứng chỉ" marketing của bạn. Vậy việc chọn môi trường làm việc giúp bạn phát triển kỹ năng và kiến thức chuyên sâu trong ngành marketing trở thành một ưu tiên:
Hãy cân nhắc 4 yếu tố sau để chọn môi trường làm việc phù hợp:
- Tìm hiểu Marketing Budget & KPI
- Tìm hiểu về profile của đội ngũ leaders và team marketing
- Tìm hiểu về product, users, market và distribution channels chính đang dùng
- Tìm hiểu về chương trình đào tạo và phát triển sự nghiệp công ty có
Đa số các bạn khi tìm việc thường sẽ không để ý tìm hiểu đến yếu tố số 1 là marketing budget và KPI. Một phần vì ngân sách và KPI là những thứ confidential nhưng làm marketing mà có budget nhỏ hoặc không có budget thì sẽ có các hạn chế như sau:
- Campaign chạy ngắn hạn, không chạy liên tục evergreen nên kết quả thường không đồng nhất và không có best practices.
- Kết quả chạy ở quy mô nhỏ nên đôi khi kết quả không có ý nghĩa thống kê (statistically statistically significant)
- Không scale được ở quy mô lớn
- Không có budget chạy A/B testing và experiment những ideas mới
Với kinh nghiệm của tôi đã làm việc ở startup nhỏ đến tập đoàn lớn, tôi cho rằng các bạn trong 5 năm đầu mới vào ngành marketing thì nên vào nơi có marketing budget lớn và làm đa kênh để có nhiều cơ hội học và được làm nhiều thứ khác nhau. Với các tập đoàn lớn, họ có marketing budget phân bổ hàng quý và chạy liên tục trong thời gian dài, kết quả từ nhiều campaigns trước là kiến thức quý báu để bạn học hỏi và nâng cao kinh nghiệm.
Tuy marketing budget và KPI là thông tin confidential (bảo mật) và thường không biết con số chính xác. Tuy nhiên bạn hoàn toàn có thể tự tìm hiểu thông qua các cách như sau:
- Tìm hiểu về các kênh marketing công ty đang có, tìm hiểu về tần suất, format và cách thức chạy.
- Tìm hiểu công ty làm in-house marketing hay thông qua agency. Bạn có thể kết nối và tìm hiểu qua các contacts.
- Tìm hiểu các campaigns mới nhất.
- Đặt câu hỏi trong vòng phỏng vấn để hiểu thêm về kế hoạch làm marketing và các campaigns/kênh marketing họ đang sử dụng nhiều nhất
Nếu bạn có một chút kiến thức về marketing cost (CPS, CPC, CPM) và biết làm một vài phép toán nho nhỏ, bạn có thể dự đoán được công ty đang chạy marketing ở mức độ nào và đấy có phải nơi bạn có thể học được nhiều không.
Thế với các startup mà marketing budget rất nhỏ hoặc bằng 0 thì sao?
Trong các bài viết tới, tôi sẽ đi sâu vào chủ đề về growth marketing với non-cash channels hiện đang được nói nhiều ở các startups. Nhưng nói một cách khái quát, thì hay cả hacking growth ở startup để đạt được tăng trưởng cao với chi phí marketing rất thấp thì vẫn cần 1) tech system 2) growth loops và 3) in-house team. Tức là vẫn có cost chứ không có gì là "free" khi làm marketing cả.
Trong các sub-category của marketing thì growth marketing có tính chất đặc thù là chạy full funnel nên với những bạn vừa bắt đầu làm marketing thì có thể chưa có kinh nghiệm làm việc ở nhiều tầng của marketing funnel. Bạn có thể cân nhắc phát triển ở một tầng marketing trước khi mở rộng sang các tầng khác.
Với chia sẻ này thì một kết luận tôi có được sau khi làm marketing nhiều năm, là khi bạn còn chưa có nhiều kinh nghiệm hay mới đổi ngành, hãy chọn vào làm công ty có uy tín về chạy marketing lâu năm và business scale lớn. Điều này giúp bạn đạt được gần như tất cả 4 tiêu chí mà tôi nói ở trên để bạn có thể học và phát triển. Sau vài năm, bạn có thể chuyển sang làm startup với budget nhỏ, thị trường ngách và cần nhiều kiến thức chạy full funnel hơn.
Bài học 3: Tìm Leaders và Mentors tốt để học
Tôi hoàn toàn đồng ý với 46% người trả lời survey của tôi nói rằng cần học hỏi làm marketing từ những người giỏi và nhiều kinh nghiệm.
Tuy nhiên thị trường Việt Nam nói chung trong ngành marketing hiện đang thiếu nhân sự, và đặc biệt là nhân sự cấp trung và cấp cao. Hơn thế nữa, một số marketing job như growth marketing và product marketing vẫn còn khá mới mẻ ở Việt Nam.
Bởi vậy, việc lựa chọn một số tập đoàn mạnh về marketing thì cũng đi cùng với leaders, team marketing giỏi và hệ thống training, rotation bài bản là cơ hội để bạn phát triển.
Bài học 4: Kinh doanh online và offline là trải nghiệm tuyệt vời để học marketing thực chiến
Tôi hơi ngạc nhiên là chỉ có 2% người trả lời survey chọn phương án này.
Cá nhân tôi đánh giá là nếu bạn có kinh nghiệm kinh doanh, dù chỉ là tạo một funnel đơn giản là bán hàng trên Facebook thì bạn cũng sẽ học được rất rất nhiều kiến thức chạy marketing thực chiến.
Người làm Marketing giỏi không chỉ đến từ tập đoàn lớn với nguồn lực nhân sự và ngân sách lớn, mà còn đến từ những micro businesses đang tự kinh doanh và tìm kiếm khách hàng.
Nếu bạn muốn sang marketing nhưng lại đang làm trong ngành khác, đừng ngần ngại tự học và tự set up một website hay một social page đơn giản để bán hàng. Việc trải nghiệm có một side project để thử nghiệm sẽ là một bài học lớn để bạn phát triển ở tầm cao hơn khi làm marketing manager.
Chia sẻ thật lòng với các bạn là bản thân tôi đã có kinh nghiệm quản lý regional marketing budget từ nhiều trăm nghìn USD đến triệu USD mỗi năm. Nhưng khi tôi tự chạy business riêng trong mảng coaching, tôi cũng tự học được rất nhiều kinh nghiệm mới mẻ về làm marketing với ngân sách rất nhỏ và 100% tự làm.
Bài học 5: Marketing có thể tự học
Việc đọc sách, nghe podcast và tự học qua nhiều nguồn như online video, online course, newsletter và bootcamp cũng là những resources tôi cũng đã đầu tư thời gian rất nhiều để học và thu được nhiều insights hay trong ngành để hỗ trợ công việc hàng ngày và cập nhật các xu hướng mới.
Kết luận:
Với bài viết này, tôi hy vọng sẽ giúp các bạn tự tin hơn để bước vào ngành marketing và không còn e ngại vấn đề bạn học hay làm trái ngành, hay không có bằng cấp chính quy.
Trong các bài viết tới, quan điểm của tôi về chia sẻ các nội dung sẽ đi theo hướng như sau:
- Marketing là một ngành rất rộng. Dựa vào kinh nghiệm tôi làm việc, tôi sẽ chia sẻ một số bài viết với chủ đề chuyên sâu hơn của marketing in tech, sau khi chia sẻ các bài viết có nội dung tổng quát như bài viết này.
- Nhiều người hay "thần thánh hoá" và phức tạp hoá khái niệm "chạy marketing" trên thị trường. Mặc dù làm marketing thì sẽ cần kiến thức technical, nhưng đối với tôi, marketing về bản chất là làm business nên tôi sẽ cố gắng sử dụng những khái niệm và ngôn ngữ đơn giản hơn để các bạn dễ hiểu nhất.
Nếu bạn có feedback hay câu hỏi, hãy gửi cho bằng cách reply lại email này.
Bạn thích nội dung newsletter này? Hãy giới thiệu cho bạn bè đăng ký và nhận quà sử dụng link giới thiệu của riêng bạn tại đây:
Thương mến,
Anh Thư
Written by
